Deze Blog van mij is sinds 18 april 2018 ook te lezen op www.leraar.nl

Het curriculaire spinnenweb is een term die voortkomt uit de curriculumwaaier van de SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Om meerdere redenen spreekt dit spinnenweb mij buitengewoon tot de verbeelding.

Bionica

Inspiratie voor een supersnelle trein is opgedaan door goed naar ijsvogels te kijken en de stabiliteit van vliegtuigen hebben we te danken aan de winglets die aan de tippen van de vleugels van de ooievaar zitten. Deze, en nog veel meer, voorbeelden waar de natuur heeft gediend als inspiratie voor de techniek zijn te vinden in het boek “De natuur als uitvinder” van Ylva Poelman. Op de website www.denatuuralsuitvinder.nl wordt het als volgt omschreven: ‘Bionica is een heel praktische innovatiemethode, die biologische oplossingen gebruikt als een bron van onconventionele ideeën voor onze eigen toepassingen. De toepassingen kunnen technisch zijn, maar bieden ook oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen en sociale innovatie. Vaak kan de menselijke techniek hier niet aan tippen. De natuur gebruikt namelijk bijna altijd minder energie en materialen, heeft een ongekende gevoeligheid en nauwkeurigheid en optimaliseert moeiteloos verschillende functies.’ Ook het spinnenweb is daar een voorbeeld van.

Het spinnenweb als technisch hoogstandje

Spinnenzijde is het sterkste biologische materiaal ter wereld en ook nog eens zeer elastisch. Zonder breken of vormverlies kan spinnenzijde verder uitrekken dan staal en de meeste elastische nylons. Deze combinatie van eigenschappen maakt een spinnenweb uitermate geschikt om een insect in volle vlucht te vangen zonder stuk te gaan of te vervormen. De speciale prestaties van spinnenzijde hebben ertoe geleid dat onderzoekers al lange tijd proberen dit draad kunstmatig te synthetiseren. Dit is uitermate lastig en tot op heden nog niet gelukt. Een spin heeft klieren in het achterlijf die verschillende eiwitdraadjes produceren en combineren tot verschillende soorten spinnendraad, elk met een eigen functie. Zo zijn er kleverige en elastische draden om prooien te vangen, niet-kleverige draden waar de spin zelf over loopt, sterke draden voor spaken in het web, en draden om een gevangen prooi in te verpakken. Ook menselijke pogingen om spinneneiwitten met hun bijzondere eigenschappen te verkrijgen door eerst geiten en later bacteriën genetisch te modificeren, hebben tot op heden niet het gewenste resultaat opgeleverd.

Het onderwijscurriculum als spinnenweb

Vele soorten spinnen hebben gedurende vele jaren vele soorten spinnenwebben gemaakt in verschillende standen: horizontaal en verticaal.

Als ik denk aan het huidige onderwijscurriculum, denk ik aan een mat die bestaat uit een wirwar aan draden als gevolg van onderwijsvernieuwing op onderwijsvernieuwing en waar de prooi (lees hier docent en leerling) in gevangen blijft en waar de samenhang en het einddoel niet altijd even duidelijk (meer) zijn.

Als ik denk aan ons toekomstige curriculum, stel ik me een – klassiek – wielweb voor, zie figuur 1. De zwarte spaken in het web hebben aan de basis gelegen van de concept visie die door het ontwikkelteam is geformuleerd. Tijdens de eerste consultatieronde halen we nog vele groene spaken op. Hoe meer spaken en hoe steviger het web wordt, hoe meer draagvlak er is. De ronde rode draden met een unieke samenstelling worden vervolgens weer gesponnen door het ontwikkelteam waarin de feedback die wordt gegeven op de tussenproducten is meegenomen. Cohesie aanbrengen tussen alle partijen die input leveren zal de spaken met elkaar verbinden en leiden tot een ijzersterk web (lees: curriculum).

De eerste consultatiefase van Curriculum.nu is 26 maart 2018 van start gegaan. Ik hoop dat veel partijen (zoals leraren, schoolleiders, leerlingen, wetenschappers, het vervolgonderwijs, curriculumexperts, ontwikkel-scholen en maatschappelijke organisaties) feedback in de vorm van een (verbeterde of versterkte) spaak aanleveren. Alleen in zo’n georganiseerde samenhang kunnen wij het werk van de spin enigszins benaderen. Waarbij het curriculum is opgebouwd vanuit een heldere visie die leidt naar (her)nieuw(d)e eindtermen en einddoelen en waarbij leerlingen en docenten zonder spinnijdig te worden op elkaar zich allemaal als een spin in het web voelen.

Afbeelding 1: De vorming van ons vernieuwde curriculaire spinnenweb

Als je feedback wil geven of wil meedenken over de concept visie dan kan dat tot 25 april 2018. Ga daarvoor naar: https://curriculum.nu/digitale-geletterdheid/