Zoals Ken Robinson in zijn boek bepleit zou het onderwijs dus beter niet kunnen worden gezien als industrieel proces maar als adaptief biologisch proces.

Adaptief omdat in de natuur voortdurend de omstandigheden veranderen. Net zoals in onze maatschappij. De eisen en verwachtingen die we van en aan leerlingen hebben veranderen in de tijd. Nu en in de toekomst. Het zou een geweldige winst voor het onderwijs en de leerlingen zijn als de inrichting van het onderwijs, op een natuurlijke manier, kan mee bewegen met veranderende maatschappelijke omstandigheden.

Om dat voor elkaar te krijgen moeten er veel meer ruimte komen voor diversiteit tussen en binnen scholen. Zo krijgt het onderwijs de mogelijkheid om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden maar ook om nieuwe (emergente) eigenschappen te ontwikkelen die niemand vooraf had kunnen voorspellen.

In een veranderend ecosysteem is het hebben van mutanten essentieel voor de overleving van de soort. Een bekend voorbeeld is de berkenspanner; een van oorsprong lichte vlinder met een donkere mutant. Op een witte berkenstam had de lichte vlinder voordeel omdat hij door jagers minder goed werd gezien dan zijn donkere variant. Als gevolg daarvan kwamen er meer lichte vlinders dan donkere. In de populatie bleven echter altijd nog enkele zwarte vlinders voortbestaan. Gedurende de industriële revolutie werden de stammen van de berkenbomen donkerder. Hierdoor werden de lichte vlinders beter zichtbaar voor predatoren en kwamen de donkere vlinders in het voordeel.

In een veranderende maatschappij is het hebben van mutanten van primair belang voor overleving. Karakteristieken die eerst (nog) niet gunstig waren voor overleving kunnen dat in een later stadium wel worden. Geef scholen en docenten de ruimte voor hun eigen professionele ontwikkeling (zoals beschreven door Andy Hardgreaves en Michael Fullan in professioneel kapitaal) zó, dat er een grote diversiteit aan onderwijs ontstaat. Voor maatschappij, docenten en leerlingen zou de ontwikkeling van het onderwijs er het meest bij gebaat zijn als het – net als bij de evolutie – zou bestaan uit een continu proces waarin een aaneenschakeling van kleine veranderingen door de jaren heen op lange(re) termijn tot nieuwe eigenschappen kan leiden.

Helaas lijken we nu in het onderwijs rechtstreeks af te koersen op een kopie van de catastrofe theorie. Waarin het hele onderwijs systeem krakend tot stilstand gaat komen om vervolgens conform nieuwe veel te starre principes van de grond af opgebouwd te worden. Tijd voor verandering!!!